Tiết kiệm năng lượng trên bình diện quốc gia

Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức trong lĩnh vực năng lượng khi nhu cầu năng lượng tăng cao

Tại Diễn đàn “Năng lư???ng Việt Nam: Hiện tại và tương lai” vừa được Bộ Công thương tổ chức cuối tuần qua, Bộ Công thương cho biết, Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức trong lĩnh vực năng lư???ng khi nhu cầu năng lư???ng tăng cao trong bối cảnh nhu cầu cũng như các ràng buộc về môi trường ngày càng chặt chẽ, đã gây áp lực rất lớn cho việc đảm bảo an ninh năng lư???ng. Nhu cầu năng lư???ng của Việt Nam vẫn duy trì tăng trưởng ở mức tương đối cao trong giai đoạn 2015 - 2035 để đáp ứng tăng trưởng kinh tế.

Do đó, mục tiêu bảo tồn nguồn tài nguyên năng lư???ng, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; đồng thời, góp phần đảm bảo an ninh năng lư???ng quốc gia, phát triển bền v???ng nền kinh tế luôn là vấn đề được đặt ra hết sức cấp thiết. 

Ưu tiên phát triển ngành ít tiêu tốn năng lư???ng

Tại diễn đàn, nhiều chuyên gia cho rằng, chiến lược năng lư???ng cần phải đặt trong chiến lược về công nghệ mới giải quyết được sự căng thẳng trong cung - cầu năng lư???ng. Cùng với đó là ưu tiên phát triển các ngành công nghệ cao, thay vì các ngành “cổ điển” tiêu tốn tài nguyên và năng lư???ng; hướng tới hệ thống năng lư???ng sạch và an toàn với trục chính là các nguồn năng lư???ng tái tạo. 

Đánh giá về phát triển năng lư???ng tại Việt Nam, PGS-TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, cho rằng: “Mô hình phát triển năng lư???ng của Việt Nam nhất thiết phải thay đổi, không thể cứ mãi duy trì mô hình tiêu tốn năng lư???ng rồi đòi hỏi hệ thống năng lư???ng phải đáp ứng tối đa”. Cũng theo ông Trần Đình Thiên, thời gian qua, Việt Nam phát triển công nghiệp hóa một cách “cổ điển”, mô hình tăng trưởng dựa quá lâu vào các ngành khai thác tài nguyên, công nghiệp truyền thống, các ngành công nghệ thấp tiêu tốn năng lư???ng. “Đơn cử như ngành nông nghiệp được xem là ngành tiêu tốn ít năng lư???ng nhưng thực tế không phải vậy”, ông Thiên dẫn chứng. Việt Nam đang duy trì, phát triển nền nông nghiệp chạy theo sản lượng. Mỗi tấn gạo chất lượng cao có thể bán giá bằng 10 tấn gạo chất lượng thấp. Trong khi để sản xuất ra 10 tấn lúa gạo chất lượng thấp, Việt Nam phải tiêu tốn nhiều hơn các loại nguyên liệu đầu vào, như diện tích đất trồng, nước, giống, phân bón, thuốc trừ sâu, bơm nước, xay xát, chuyên chở… “Việc này dẫn đến hiệu quả kinh tế thấp, tiêu tốn tài nguyên, tiêu tốn năng lư???ng ô nhiễm môi trường… Hiện lãng phí năng lư???ng trong công nghiệp ngành xi măng ở mức 50%, gốm sứ 35%, dệt may 30%, thép 20%, nông nghiệp 50%...”, ông Thiên cho hay. Theo ông Thiên, Việt Nam không thể cạnh tranh với chi phí năng lư???ng quá cao do sự lãng phí từ phía sử dụng. Do vậy, phải thay đổi toàn bộ tư duy và cách tiếp cận chiến lược năng lư???ng. Bên cạnh sự nỗ lực từ phía nguồn cung điện, thì tiết kiệm năng lư???ng trong sản xuất và tiêu dùng phải là bắt buộc chứ không chỉ là “cần lựa chọn”. 

Tại diễn đàn, nhiều ý kiến cũng cho rằng, phải thúc đẩy việc tiêu thụ năng lư???ng trong một nền kinh tế thông minh, công nghệ hiện đại áp dụng vào cả sản xuất năng lư???ng và tiêu thụ năng lư???ng để giảm thiểu chi phí… Ngoài việc đảm bảo nguồn cung năng lư???ng bằng cách phát triển đồng bộ và hợp lý hệ thống nguồn năng lư???ng điện, khí, than, năng lư???ng sạch thì cũng cần đánh giá lại về xu thế trong sử dụng năng lư???ng trên thế giới; áp dụng các công nghệ hiện đại, tiết kiệm năng lư???ng. Ví dụ như xu hướng sử dụng ô tô vận hành bằng năng lư???ng điện, tòa nhà thông minh…

Sản xuất năng lư???ng phục vụ nhu cầu năng lư???ng 

Thứ trưởng Bộ Công thương Hoàng Quốc Vượng nêu thực tế: “Nhu cầu năng lương nước ta thời gian qua phát triển rất nhanh, đặc biệt là trong 5 năm gần đây với mức tăng trưởng năng lư???ng khoảng 9,5%/năm và tiếp tục tăng khá cao trong 15 năm tới. Nhu cầu tiêu thụ điện của Việt Nam tăng trung bình 13%/năm trong giai đoạn 2006 - 2010 và khoảng 11% trong 5 năm gần đây, dự kiến trong thời gian tới nhu cầu sẽ tăng trên dưới 10%”. Theo ông Vượng, Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức trong lĩnh vực năng lư???ng khi nhu cầu năng lư???ng tăng cao. Từ một nước xuất khẩu năng lư???ng, Việt Nam đã trở thành nước nhập khẩu năng lư???ng. 

Việt Nam phấn đấu giảm tiêu hao năng lư???ng bình quân từ 1% - 1,5%/năm, đây là mục tiêu đòi hỏi phải có những giải pháp mạnh mẽ hơn nữa trong vấn đề tiết kiệm năng lư???ng trên bình diện quốc gia. “Để giải quyết vấn đề năng lư???ng của đất nước, Bộ Công thương đang tập trung vào việc xây dựng cơ chế chính sách theo hai hướng tiếp cận. Một là, sử dụng năng lư???ng một cách tiết kiệm hiệu quả. Hai là, áp dụng các công nghệ thân thiện với môi trường để sản xuất năng lư???ng phục vụ cho nhu cầu năng lư???ng. Trong đó, có hướng tới nền kinh tế các bon thấp, tập trung vào năng lư???ng xanh, thay đổi mô hình sản xuất và tiêu dùng hiện tại theo hướng bền vững”, ông Vượng cho hay. 

Bộ Công thương cho biết, thời gian tới, trong bối cảnh các nguồn thủy điện đã cơ bản khai thác hết, Việt Nam đẩy mạnh khai thác các nguồn năng lư???ng tái tạo như điện mặt trời, điện gió, điện sinh khối… Mặc dù vậy, nhiệt điện than vẫn là nguồn năng lư???ng quan trọng trong nh???ng năm sắp tới trong nỗ lực chuyển đổi từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang các dạng nguyên liệu không hóa thạch; đồng thời tăng cường sử dụng các nguồn năng lư???ng sạch, giảm phát thải nhà kính.