Đôi điều về chính sách “ngoại giao hoa lan” của Singapore

Sáng 9/2, trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Singapore, Thủ tướng Phạm Minh Chính và Phu nhân Lê Thị Bích Trân đã dự lễ đặt tên hoa lan theo tên của Thủ tướng và Phu nhân.

Sự kiện diễn ra tại Vườn Lan Quốc gia thuộc Vườn Bách thảo Singapore (Singapore Botanic Gardens), nằm ở trung tâm thành phố. Tên của loài lan mới được đặt tên trong ngày 9/2 là “Papilionanda Pham Le Tran Chinh”. Loài lan này được lai tạo từ một loài lan phân bố tự nhiên ở Việt Nam và một loài tại Singapore, có sức sống mạnh mẽ và khả năng ra hoa tự do. Mỗi nhánh gồm các cụm hoa thẳng đứng và cứng cáp với chiều dài từ 25cm đến 30cm, mang trên mình từ 5 đến 7 bông hoa hình ngôi sao rực rỡ, mỗi bông hoa có chiều rộng khoảng 8cm.

Lễ đặt tên cho hoa lan là một nghi lễ ngoại giao mà Singapore chỉ dành riêng cho những vị khách cao cấp đặc biệt đến thăm Singapore, thường là các vị đứng đầu nhà nước và đứng đầu chính phủ đến thăm chính thức. Đây được coi là một cử chỉ hữu nghị nhằm thúc đẩy thiện chí giữa Singapore và các quốc gia khác, đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng quan hệ song phương, vì nghi thức này dành cho hoàng gia, các chính khách và nguyên thủ quốc gia.

Tại sao hoa lan được lựa chọn để đặt tên?

Theo trang Biblioasia, sở dĩ hoa lan được chọn để đặt tên bởi hoa lan thuộc họ Orchidaceae, một họ thực vật rất đặc biệt, có màu sắc rực rỡ, cứng cáp và khả năng tự phục hồi, thể hiện hình ảnh mạnh mẽ của đảo quốc sư tử. Các giống lan lai cũng phản ánh di sản đa văn hóa và tầm nhìn định hướng toàn cầu của Singapore. Các loài lan được chọn đặt tên là các giống lan lai, chúng được tạo ra bằng cách lai hai loài cây mẹ khác nhau, phản ánh di sản đa văn hóa của Singapore và triển vọng định hướng toàn cầu.

Theo Yam Tin Wing, nhà nghiên cứu cao cấp về nhân giống lan tại Vườn Bách thảo Singapore, đến năm 2009, chỉ có 10% các giống lan lai được tìm thấy là "thích hợp để sử dụng trong nghi thức đặt tên cho lan". Sau khi được lai tạo, một loài lan mới mất khoảng từ 2 đến 6 năm để ra hoa.

Do vậy, để có hoa dự trữ cho việc đặt tên, Vườn Bách thảo đã lai tạo và lưu giữ hàng trăm giống lan đã nở hoa nhưng chưa đặt tên, để đảm bảo chúng luôn có sẵn khi các lãnh đạo quốc tế tới thăm.

Vài tháng trước khi một quan chức, lãnh đạo quốc tế tới thăm Singapore, Bộ Ngoại giao Singapore (MFA) sẽ cung cấp thông tin về họ. Dựa vào đó, Vườn Lan Quốc gia chọn ra danh sách một số loại lan phù hợp và gửi tới Bộ Ngoại giao cùng đại diện của quan chức nước tới thăm. Bộ Ngoại giao sẽ cho biết các màu nào là cấm kỵ hoặc ưa thích. Sau đó Vườn Bách thảo Singapore sẽ chọn hoa lan theo các yêu cầu này.

Hơn 200 loài lan được đặt theo tên chính khách và nguyên thủ quốc gia

Truyền thống đặt tên này được bắt đầu từ năm 1956 tại Singapore. Đến nay đã có hơn 200 loài lan tại Singapore được đặt theo tên các chính khách và nguyên thủ quốc gia. Tất cả các loài hoa lan được đặt tên đều được trưng bày trong Vườn lan VIP.

Hoa lan VIP đầu tiên là Aranthera Anne Black, được đặt tên theo quý bà Anne Black vào năm 1956. Bà là Phu nhân của Robert Black, cựu Thống đốc Singapore. Sau khi giành độc lập vào năm 1965, Singapore đã chính thức hóa thủ tục đặt tên cho các loài lan VIP.

Loài lan Paravanda Nelson Mandela, được đặt tên để vinh danh Tổng thống Nam Phi Nelson Mandela khi ông tới thăm Singapore vào tháng 3/1997, có màu vàng lục pha với sắc đỏ, giống màu trên quốc kỳ Nam Phi. Loài lan Dendrobium Memoria Princess Diana được đặt theo tên Công nương Diana vào tháng 9/1997, có màu trắng như màu của hoàng gia và cũng phản ánh những nỗ lực của bà về việc thúc đẩy hòa bình.

Tổng thống Mỹ Joe Biden và Phu nhân, Phó tổng thống Mỹ Kamala Harris, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Phu nhân,… nằm trong số những nhân vật có tên được đặt cho các loài hoa lan mới ở Singapore.

Ngoài ra, những vị khách VIP tới Singapore cũng có thể tự chọn loài hoa để đặt tên, như trường hợp của Thủ tướng Anh Margaret Thatcher. Trong chuyến thăm Singapore của bà vào tháng 4/1985, bà đã đích thân lựa chọn cây lan với tên gọi Dendrobium Margaret Thatcher.

Sau khi được định danh, các loài lan VIP sẽ được đăng ký với Hiệp hội Làm vườn Hoàng gia Anh - cơ quan đăng ký quốc tế cho các loài hoa lan. Các khách VIP sẽ được cấp một giấy chứng nhận chính thức, với các thông tin chi tiết về loài lan được định danh, như cây bố mẹ, đặc điểm, ngày thụ phấn và ra hoa.

Nếu các khách VIP này muốn trồng loài lan đó ở quê nhà, Vườn Bách thảo Singapore sẽ cung cấp cho họ cây lan được nhân giống từ cuống hoa, kèm theo hướng dẫn chăm sóc. Vườn bách thảo Singapore cũng đảm bảo rằng mọi tài liệu nhập khẩu thực vật do quốc gia sở tại của khách VIP yêu cầu đều đầy đủ và ở tình trạng tốt.

Có thể thấy rằng, nghi thức “đặt tên hoa lan” chỉ là một trong số nhiều hoạt động trong khuôn khổ chuyến thăm của các chính khách, nguyên thủ các nước tới Singapore. Nhưng nghi thức này đã thể hiện sự trân trọng, hiếu khách của nước chủ nhà, đồng thời là một chính sách ngoại giao độc đáo, nhằm thúc đẩy thiện chí hợp tác giữa Singapore và các quốc gia trên khắp thế giới./.