Hàng Việt và cuộc đua vượt qua các "gã khổng lồ"

Vậy, hàng Việt có thể làm gì để đối phó với áp lực cạnh tranh này và giữ vững được thị phần trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử?.

Cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam", được triển khai suốt 15 năm qua, đã tạo nên những chuyển biến tích cực trong thói quen tiêu dùng của người Việt. Theo các báo cáo, hơn 90% người tiêu dùng và doanh nghiệp Việt Nam đều đã nhận thức và tham gia vào các phong trào như “Tự hào hàng Việt Nam” và “Hàng Việt Nam chinh phục người Việt Nam”. Điều này không chỉ giúp nâng cao giá trị và thương hiệu cho hàng Việt mà còn tạo ra một thị trường tiêu thụ ổn định và bền vững trong nước.

Cùng với đó, hàng hóa Việt Nam đã chiếm lĩnh hơn 85% kênh phân phối hiện đại, điều này cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của các doanh nghiệp nội địa trong việc gia tăng sự hiện diện và chiếm lĩnh thị trường bán lẻ. Theo Tổng cục Thống kê, trong 10 tháng đầu năm 2024, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng đã tăng 8,5%, cho thấy nhu cầu tiêu dùng trong nước đang ở mức cao và hàng Việt có nhiều cơ hội để phát triển. Cùng với sự bùng nổ của kênh bán hàng online, thị trường thương mại điện tử Việt Nam đang mở ra cơ hội mới cho hàng Việt, dù cho thị trường này còn rất nhỏ với chỉ 5% thị phần, nhưng đã có mức tăng trưởng 35-45%.

Dù có những thành công trong việc chiếm lĩnh thị trường trong nước, hàng Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức lớn. Một trong những yếu tố đáng chú ý là sự gia tăng mạnh mẽ của các sàn thương mại điện tử xuyên biên giới như Shopee, Lazada, TikTok Shop, Temu, Shein, hay các nền tảng từ Trung Quốc như Taobao và 1688. Các sàn thương mại điện tử này không chỉ mang đến những sản phẩm giá rẻ, mà còn có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ hệ thống logistics, thời gian giao hàng nhanh chóng và mức độ cạnh tranh giá rất khốc liệt. 

Theo ông Nguyễn Thành Trung, Giám đốc Công ty TNHH Giải pháp công nghệ logistics (LTS), cho rằng, logistics vẫn là điểm yếu khiến các doanh nghiệp Việt gặp khó khăn, không chỉ trong việc cạnh tranh với các đối thủ nước ngoài mà còn ngay trên thị trường nội địa. Một sản phẩm Trung Quốc trên các sàn thương mại điện tử thường có giá trị chỉ vài chục nghìn đồng, tuy nhiên, khi tính toán cả phí vận chuyển, đôi khi nhà sản xuất nước ngoài sẵn sàng chịu chi phí này để duy trì giá rẻ cho sản phẩm. Sự chênh lệch về thuế nhập khẩu, cùng với hệ thống kho bãi và logistics gần biên giới, đã giúp cho sản phẩm nước ngoài đến tay người tiêu dùng Việt nhanh chóng và với chi phí hợp lý.

Mặc dù đối mặt với nhiều thách thức, nhưng hàng Việt không phải hoàn toàn lép vế trước các đối thủ nước ngoài. Chị Diệp Lê, một KOL (người có sức ảnh hưởng) nổi tiếng, nhấn mạnh rằng một trong những thế mạnh lớn nhất của hàng Việt chính là khả năng kiểm soát chất lượng sản phẩm. Điều này không phải sản phẩm của các sàn thương mại điện tử xuyên biên giới nào cũng làm được. Người tiêu dùng Việt cũng dễ dàng tiếp cận dịch vụ hậu mãi và chăm sóc khách hàng từ chính các doanh nghiệp nội địa, điều này mang lại sự tin tưởng lớn hơn đối với hàng hóa nội địa.

Hơn nữa, các doanh nghiệp Việt cũng có lợi thế lớn khi không gặp phải những rào cản ngôn ngữ, giúp việc giao tiếp và chăm sóc khách hàng trở nên thuận tiện hơn. Bên cạnh đó, những sản phẩm đặc trưng của các địa phương Việt Nam như các sản phẩm OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm) đang ngày càng có chỗ đứng vững chắc trong lòng người tiêu dùng. Các sản phẩm OCOP không chỉ có chất lượng cao mà còn mang đậm bản sắc văn hóa, rất dễ gây ấn tượng đối với khách hàng cả trong và ngoài nước.

Ông Nguyễn Thành Trung cũng đề xuất việc phát triển hệ thống logistics tại Việt Nam như một yếu tố quyết định để tăng tính cạnh tranh của hàng Việt. Theo dự án mới của TP. Hồ Chí Minh, việc xây dựng các trung tâm logistics hiện đại sẽ giúp cải thiện tốc độ giao hàng, giảm chi phí vận chuyển và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trong nước cạnh tranh với các sàn thương mại điện tử xuyên biên giới. Bộ Công Thương hiện đang triển khai Dự thảo Chiến lược phát triển dịch vụ logistics Việt Nam giai đoạn 2025-2035, nhằm phát triển hệ thống logistics đồng bộ và hiện đại, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng Việt.

Để giúp hàng Việt có thể tiếp cận và cạnh tranh hiệu quả hơn trên các nền tảng thương mại điện tử, nhiều giải pháp đã được đưa ra. Ông Nguyễn Xuân Thảo, Ủy viên Ban thường vụ Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), cho rằng việc phát triển hệ sinh thái logistics và chuỗi cung ứng xanh là một trong những giải pháp quan trọng. Sử dụng xe máy điện cho giao hàng, tăng cường ứng dụng AI và học máy trong kiểm soát chất lượng và truy xuất nguồn gốc hàng hóa sẽ không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn nâng cao hình ảnh của hàng Việt, tạo sự khác biệt trên các sàn thương mại điện tử.

Bên cạnh đó, việc tận dụng các công cụ marketing số như livestream, quảng cáo trên mạng xã hội và ứng dụng AI sẽ giúp doanh nghiệp Việt tiếp cận tốt hơn với người tiêu dùng, đặc biệt là Gen Z, thế hệ tiêu dùng hiện đại. Theo bà Diệp Lê, việc phát triển các sản phẩm OCOP với sự phân loại rõ ràng theo tiêu chuẩn 3 sao, 4 sao và 5 sao sẽ gi??p các thương hiệu Việt có được sự định vị tốt hơn trong lòng người tiêu dùng, đồng thời giúp tăng cường sự tin tưởng khi các sản phẩm này xuất hiện trên các nền tảng thương mại điện tử.

Với những nỗ lực cải cách mạnh mẽ trong ngành logistics, sự phát triển của các sản phẩm OCOP và các chiến lược hỗ trợ doanh nghiệp từ B??? Công Thương, có thể kỳ vọng rằng hàng Việt sẽ có thể vươn ra thế giới, không chỉ duy trì được thị phần trong nước mà còn chiếm lĩnh được các thị trường quốc tế. Trong khi đó, việc phát triển thương hiệu quốc gia Việt Nam thông qua các chương trình như "Thương hiệu quốc gia" cũng sẽ giúp tăng cường giá trị của hàng Việt trên trường quốc tế.

Mặc dù sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt từ các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới, nhưng với những giải pháp kịp thời và sự nỗ lực không ngừng của các doanh nghiệp và cơ quan chức năng, hàng Việt hoàn toàn có thể tạo dựng được một nền tảng vững chắc để vươn ra thế giới. Thách thức luôn đi đôi với cơ hội, và hàng Việt sẽ không ngừng tiến bước trên hành trình “vươn vai vạn dặm”./.