Đấu thầu thuốc: Đừng chỉ chăm chăm vào loại nào rẻ nhất!

Sáng 15/11, Quốc hội tiến hành thảo luận ở hội trường về dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi). Một trong những nội dung được nhiều đại biểu nêu ý kiến là vấn đề đấu thầu trong y tế.

Chất lượng thuốc là vấn đề quan trọng nhất

Góp ý vào dự thảo Luật, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (Đoàn TP Hồ Chí Minh) cho r??ng, hầu như tất cả các nhóm sản phẩm, dịch vụ sử dụng ngân sách đều phải đấu thầu và có thể chấp nhận chuyện chậm lại để không tiêu cực. Nhưng có một số những nhóm mặt hàng, đặc biệt trong lĩnh vực y tế thì chuyện cứu chữa người bệnh, việc ảnh hưởng tới tính mạng tới sức khỏe của người dân thì chúng ta không th??? chậm được. 

Đại biểu cho r??ng, dự luật có một số điều nhưng việc đề cập đến lĩnh vực đấu thầu, đặc biệt đấu thầu thuốc là chưa có đủ. Theo đại biểu, cần phải xem xét lại để đa dạng hóa các phương th???c để có được hàng hóa, dịch vụ, có được thuốc cho người bệnh. “Không phải chỉ chăm chú vào đấu thầu, vừa tốn thời gian, vừa tốn công sức và cũng không bảo đảm chống được tiêu cực” - đại biểu nói.

Hơn nữa, thuốc là mặt hàng thiết yếu, khi đấu thầu sẽ có tình trạng các đơn vị dự thầu từ chối không tham gia thầu hoặc hủy thầu, trong trường hợp này cần có cách giải quyết đặc biệt để có thuốc phục vụ điều trị cho bệnh nhân. Đến nay, theo đại biểu, vẫn chưa giải quyết được tình trạng thiếu thuốc, thiếu trang thiết bị, vật tư y tế tại các bệnh viện. 

Bên cạnh đó, đại biểu cho r??ng quy định về chọn giá kế hoạch cần phải rõ ràng, căn cứ theo thị trường, không th??? căn cứ vào giá trúng th???u của năm trước để làm giá kế hoạch của năm sau. Như vậy dẫn đến giá đấu thầu thuốc càng ngày càng th???p và không bảo đảm được chất lượng.

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan cũng cho r??ng, mục tiêu của đấu thầu bao giờ cũng chọn giá thấp nhất, làm sao đảm bảo giá rẻ nhất nhưng chất lượng đảm bảo, nhất là trong đấu thầu thuốc. Đại biểu đề nghị bổ sung đánh giá của bác sĩ điều trị về thuốc đấu thầu, trong đó cần được lượng hóa và tính thành số điểm và phải chịu trách nhiệm công khai, minh bạch bởi Hội đồng thuốc và điều trị…

Dù đánh giá này theo đại biểu có thể hơi cảm tính, sau này khi cơ quan kiểm tra vào có thể kết luận sao không chọn thuốc rẻ hơn. Song đại biểu nêu quan điểm: "Rất cần có những quy định cụ thể, đừng nhìn ai cũng thành tội phạm. Thầy thuốc với quá trình đào tạo nhiều năm chuyên tâm với nghề nghiệp, lời thề của ngành, tôi nghĩ ưu tiên đầu tiên của họ khi lựa chọn thuốc cho bệnh nhân đó là hiệu quả điều trị cho người bệnh, điều này được tích luỹ trong quá trình làm nghề; đồng ý vẫn có những cá nhân tiêu cực, nhưng chúng ta phải xây làm sao để bảo đảm được chất lượng thuốc vẫn là vấn đề quan trọng nhất”.

Đặt câu hỏi “có quốc gia nào trên thế giới đấu thầu khốn khổ như Việt Nam không?”, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan cho r??ng, điều này liên quan mật thiết đến vấn đề tự chủ bệnh viện vì nếu bệnh viện được tự chủ tài chính, được quyền quyết định được mua thuốc nào, miễn là đáp ứng được nhu cầu khám chữa bệnh của người dân, người dân không phàn nàn là được.

Chọn giá hợp lý để có lợi cho người bệnh

Thống nhất ý kiến của đại biểu Phạm Khánh Phong Lan, đại biểu Nguyễn Tri Thức (Đoàn TP Hồ Chí Minh) cho r??ng trong dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) chỉ nói về đấu thầu thuốc, điều đó là chưa đủ. Đại biểu mong muốn Ban soạn thảo bổ sung một chương riêng đối với đấu thầu y tế. Bởi, theo đại biểu, trong đấu thầu y tế được chia thành 4 nhóm lớn: mua sắm thuốc, hóa chất, sinh phẩm; mua sắm trang thiết bị y tế; vật tư y tế tiêu hao; dịch vụ phi tư vấn trong y tế. 

Đại biểu cho r??ng, trong Luật Đấu thầu (sửa đổi) vẫn xem hàng hóa y tế, vật tư y tế như một hàng hóa thông thường, mà theo quan điểm cá nhân đại biểu, vật tư y tế được xem là hàng hóa đặc biệt, vì nó liên quan trực tiếp đến tính mạng người bệnh.

Đại biểu cũng cho r??ng, dù đã có Hội đồng thuốc điều trị, Hội đồng khoa học kỹ thuật, tuy nhiên vai trò của các hội đồng về mặt pháp lý là chưa được rõ ràng. “Ý kiến của các nhà chuyên môn là kinh nghiệm, là chất xám chắc chắn sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho người bệnh chứ không phải tiêu cực hoặc tham nhũng, do đó phải nên tôn trọng ý kiến của các nhà chuyên môn trong lựa chọn vật tư y tế, thuốc điều trị cho người bệnh chứ không phải chỉ chăm chăm vào loại nào rẻ nhất.

“Theo tôi không nên chọn giá rẻ, nên chọn giá hợp lý để có lợi cho người bệnh” - đại biểu nhấn mạnh.

Tại khoản 5, Điều 39 quy định khi đấu thầu được phép mua, được chọn xuất xứ để có những thiết bị y tế hiện đại để phục vụ người bệnh, đại biểu Nguyễn Tri Thức cho r??ng nên sửa lại là cho phép các bệnh viện hạng đặc biệt hoặc bệnh viện tuyến cuối nên được phép lựa chọn thương hiệu để mua sắm thuốc hoặc trang, thiết bị y tế. Có như vậy thì người nghèo và bệnh viện công mới được tiếp cận các phương pháp điều trị hiện đại và các thiết bị tiên tiến nhất.

Đại biểu Nguyễn Tri Thức cũng đề nghị nên quy định trường hợp cấp bách trong y tế, vì hiện giờ chỉ có quy định là cấp cứu, còn chưa quy định trường hợp cấp bách bởi khi không có đơn vị nào dự thầu hoặc là không trúng th???u thì không có thuốc hoặc trang thiết bị để điều trị cho người bệnh. Trường hợp cấp bách này thì xử lý như thế nào, tổ chức nào được phép xác định trường hợp cấp bách?.

Đại biểu Nguyễn Tri Thức đề nghị nên cho phép lãnh đạo bệnh viện hay là Đảng ủy, Hội đồng xác định trường hợp cấp bách, để tránh tiêu cực và kịp thời đáp ứng thuốc cho người bệnh.

Sẽ rà soát lại để đảm bảo đầy đủ, bao quát

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu tại phiên thảo luận tại hội trường, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đánh giá cao các ý kiến của các đại biểu sâu sắc, tâm huyết, toàn diện, trách nhiệm.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư chia sẻ Luật Đầu tư là một luật khó phức tạp ảnh hưởng đến nhiều mặt xã hội. Trong quá trình soạn thảo có nhiều luồng ý kiến đặt vấn đề nên quy định nới lỏng hay siết chặt để bảo đảm quản lý Nhà nước.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, khi xây dựng Luật Đấu thầu năm 2005 và sửa đổi 2013 đã tiệm cận đến những thông lệ tốt của quốc tế và được đánh giá cao, trên thực tế đã triển khai thực hiện được rất nhiều kết quả tốt nhưng cũng có những vướng mắc như nhiều đại biểu phản ánh. Do đó, sửa đổi Luật lần này nhằm tiếp tục hoàn thiện, nhưng không có nghĩa là mở hết ra mà vẫn bảo đảm quản lý chặt chẽ, tránh để trục lợi, tránh tiêu cực tham nhũng. Chúng ta phải hài hòa giữa quyền lợi Nhà nước và thông thoáng, thuận lợi cho các chủ đầu tư khi thực hiện các mua sắm các gói thầu, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Về tháo gỡ những vướng mắc trong hoạt động đấu thầu, mua sắm thuốc, trang thiết bị y tế, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư chia sẻ và tán thành với nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội cần có quy định rõ ràng, cụ thể về nội dung này. Dự thảo Luật đã thiết kế chương có quy định về vấn đề này và có một số điều khoản ở các chương khác quy định những vấn đề liên quan đến y tế. Bộ trưởng cho biết sẽ rà soát lại để đầy đủ, bao quát tạo thuận lợi trong quá trình mua sắm các trang thiết bị y tế.

Đối với kiến nghị thiết kế một chương riêng cho lĩnh vực y tế, Bộ trưởng cho r??ng đây là vấn đề cần phải cân nhắc. “Chúng ta không để phá vỡ kết cấu chung của bộ luật và hệ thống pháp luật của chúng ta. Bởi vì không phải chỉ có lĩnh vực y tế mới có đặc thù, đặc biệt, chúng ta có rất nhiều lĩnh vực cần đặc thù, đặc biệt, kể cả trong giáo dục, đào tạo, kể cả trong thiên tai, địch họa, kể cả trong chiến tranh, kể cả quốc phòng, an ninh…nếu mỗi một vấn đề đó, chúng ta lại thiết kế một chương thì chắc chắn sẽ không hợp lý” - Bộ trưởng giải trình./.