Triển vọng ngừng bắn mờ nhạt ở Gaza

Trước khi đến Qatar, ông Blinken đã đến thăm Israel và Ai Cập. Chuyến công du của nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ diễn ra vào thời điểm cộng đồng thế giới đang trông chờ những tiến bộ nhanh chóng hướng tới lệnh ngừng bắn ở Gaza, khi số người Palestine bị thiệt mạng trong các cuộc giao tranh tiếp diễn 10 tháng qua tại dải đất này đã vượt qua 40.000 người. Mối lo ngại về một cuộc xung đột rộng lớn hơn ở Trung Đông cũng ngày một trở nên hiện hữu sau khi Iran và lực lượng Hezbollah của Li-băng tuyên bố sẽ trả đũa Israel sau vụ ám sát thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh tại Tehran (Iran) và chỉ huy quân sự cấp cao của phong trào Hezbollah Fouad Shokor bị sát hại tại vùng ngoại ô phía Nam Beirut (Li-băng) vào cuối tháng 7 vừa qua.

Trước thời điểm thực hiện chuy??n công du thứ 9 tới Trung Đông, ông Blinken đã khẳng định rõ quan điểm cho rằng, việc thúc đẩy lệnh ngừng bắn ở Gaza và thỏa thuận trao trả con tin "có thể là cơ hội tốt nhất và cuối cùng”. Tuy nhiên, sau chặng dừng dân cuối của ông ở Trung Đông, triển vọng cho một thỏa thuận chấm dứt chiến sự ở Gaza vẫn chưa hé lộ.

Ngày 20/8, Israel vẫn tiếp tục các cuộc tấn công vào Gaza. Trong khi phong trào Hamas tiếp tục cáo buộc Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cản trở khả năng đạt được thỏa thuận ngừng bắn bằng cách áp đặt các điều kiện và yêu cầu mới, cho thấy sự thiếu tiến triển hướng tới hòa giải.

Nhiều bất đồng và hoài nghi đang cản trở triển vọng ngừng bắn ở Gaza

Tuần trước, vòng đàm phán ngừng bắn mới nhất ở Gaza đã được nối lại tại thủ đô Doha (Qatar), cùng với việc các nhà trung gian Mỹ, Ai Cập và Qatar ra tuyên bố chung khẳng định, các cuộc đàm phán đã đạt được tiến triển "mang tính xây dựng" và các bên liên quan sẽ tiếp tục nỗ lực trong tuần này để đàm phán các chi tiết về việc thực hiện thỏa thuận.

Sau cuộc gặp gỡ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu vào ngày 19/8, ông Blinken cho biết nhà lãnh đạo Israel đã chấp nhận một đề xuất “bắc cầu” nhằm thu hẹp bất đồng giữa Israel và phong trào Hamas. Phát biểu trước truyền thông tại sân bay Doha, ngày 20/8, Ngoại trưởng Mỹ tuyên bố sẽ "làm mọi thứ có thể" trong những ngày tới để khích lệ vai trò tham gia của phong trào Hamas đề xuất “bắc cầu" nói trên.

Ngày 19/9, truyền thông Israel đưa tin, Tổng thống Mỹ Joe Biden cáo buộc phong trào Hamas "lùi bước" khỏi một thỏa thuận trao trả con tin tiềm năng với Israel có thể ngăn chặn cuộc giao tranh đang diễn ra ở Gaza.

Phản ứng trước thông tin trên, ngày 20/8, phong trào Hamas khẳng định những phát biểu của ông J.Biden đã "gây hiểu lầm", phản ánh sự thiên vị của Mỹ đối với Israel, đồng thời “bật đèn xanh” cho Chính phủ Israel thực hiện nhiều cuộc tấn công hơn nhằm vào thường dân không có khả năng tự vệ ở Gaza.

Giáo sư Khoa Quan hệ Quốc tế tại Đại học Qatar - ông Kheir Diabat tỏ ra thận trọng khi cho rằng, ngay cả khi đưa ra những tuyên bố lạc quan thì Mỹ chưa thể khẳng định vị thế hòa giải của mình trong cuộc xung đột giữa Hamas và Israel. Việc đạt được thỏa thuận sẽ không dễ dàng do những khác biệt cơ bản giữa các bên xung đột vẫn chưa được thu hẹp.

Trong bối cảnh trên, giao tranh vẫn tiếp diễn trên bộ ở Gaza vào ngày 20/8, với việc lực lượng phòng vệ Israel IDF cho biết họ đã tiêu diệt khoảng 40 binh sĩ ở thành phố Rafah thuộc phía Nam Gaza, thông qua hình thức phối hợp giữa chiến đấu cận chiến và không kích. Theo số liệu thống kê do Cơ quan y tế có trụ sở tại Gaza đưa ra ngày 20/8, xung đột kéo dài từ tháng 10/2023 ở Gaza cho đến nay đã khiến 40.173 người thiệt mạng và 92.857 người bị thương.

Giữa lúc số thương vong do chiến sự leo thang vẫn gia tăng không ngừng nghỉ thì các vòng đàm phán ngừng bắn lại hoặc nhiều lần bị đình trệ hoặc kết thúc trong đổ vỡ, cùng với những quan điểm trái chiều từ các bên xung đột. Israel khẳng định rằng xung đột chỉ có thể kết thúc bằng việc xóa sổ hoàn toàn phong trào Hamas. Trong khi đó, phong trào Hamas lại yêu cầu đưa ra lệnh ngừng bắn vĩnh viễn thay vì tạm thời.

Trong khi đó, ông Mostafa Amin, một nhà nghiên cứu người Ai Cập về các vấn đề Ả Rập và quốc tế cho rằng, Mỹ đã thể hiện vai trò trung gian thiếu hiệu quả trong giải quyết xung đột Gaza là do ngay từ đầu, Washington đã không gây áp lực thực sự lên Israel để chấm dứt chiến tranh, trong khi vẫn tiếp tục cung cấp vũ khí cho Israel để tấn công Gaza.

Tháng 5 vừa qua, chính quyền Tổng thống J.Biden đã tuyên bố tạm dừng việc vận chuyển vũ khí hạng nặng cho Israel vì lo ngại về kế hoạch tấn công Rafah của đồng minh. Tuy nhiên, động thái này của Mỹ đã vấp phải những ý kiến trái chiều khi chuy??n thăm Trung Đông của ông Blinken diễn ra chỉ vài ngày sau khi Lầu Năm Góc tiết lộ Mỹ đã chấp thuận một hợp đồng bán máy bay chiến đấu và các thiết bị quân sự khác cho Israel, trị giá hơn 20 tỷ USD vào ngày 13/8./.