Cần có giải pháp giúp ngư dân tiếp cận chính sách hỗ trợ dầu

(ĐCSVN) - Cũng như ngư dân cả nước, ngư dân xã Tam Giang (huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam) hết sức phấn khởi kể khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 48/2010/QĐ-TTg về chính sách khuyến khích, hỗ trợ khai thác, nuôi trồng hải sản và dịch vụ khai thác hải sản trên các vùng biển xa (trong đó có hỗ trợ dầu cho ngư dân đánh bắt ở vùng biển xa). Tuy nhiên trên thực tế, việc tiếp cận chính sách này trong thời gian qua còn có nhiều khó khăn.

Mặc dù không được hỗ trợ tiền dầu nhưng ngư dân  Tam Giang vẫn chuẩn bị cho một chuyến ra khơi mới

Những bức xúc của ngư dân

Theo ngư dân Nguyễn Văn Hoàng (xã Tam Giang): Năm 2011, tàu của tôi đi 4 chuyến nhưng không được hỗ trợ dầu chuyến nào, mặc dù có đầy đủ giấy tờ xác nhận khi ra khơi của trạm Biên phòng cửa biển và tọa độ nơi đánh bắt của cơ quan chức năng quản lý đảo. Lý do là khi đánh bắt, tôi nhắn tin xác nhận vị trí hoạt động của tàu cá bằng hệ thống giám sát định vị vệ tinh (GPS) cho cơ quan chức năng nhưng sau đó, do những giấy tờ ghi chép bị gió cuốn bay mất và do phải đối phó với thời tiết phải đến chỗ khác, chờ đến khi biển lặng mới quay lại địa điểm đã nhắn tin để tiếp tục đánh bắt nên nhớ không đúng ngày đã nhắn tin. Khi làm thủ tục nhận hỗ trợ dầu thì Chi cục Bảo vệ nguồn lợi thủy sản so sánh ngày nhắn tin không khớp với giấy tờ khai báo trong hồ sơ nên không cho nhận hỗ trợ dầu.

“Rút kinh nghiệm năm trước, đến năm sau (2012), tôi rất cẩn thận và cố nhớ ngày giờ nhắn tin để làm hồ sơ khai báo nhận dầu cho thật chính xác. Tuy vậy, việc đi biển ai mà lường hết mọi diễn biến của thời tiết; thậm chí chữ a, chữ b đối với ngư dân chúng tôi không phải ai cũng biết, cũng rành rọt mà khai báo… nên tôi cũng chỉ nhận được 2/3 tiền hỗ trợ dầu cho chuyến đi chỉ vì sai ngày báo trong giấy tờ làm hồ sơ với ngày nhắn tin” - ngư dân Nguyễn Văn Hoàng bức xúc.

Tại bãi biển Tam Giang, qua trao đổi với nhiều ngư dân, chúng tôi được biết, trường hợp không được nhận hỗ trợ dầu như ngư dân Nguyễn Văn Hoàng ở xã Tam Giang là khá nhiều. Có thể kể ra như ông Phạm Tý (chủ tàu QNa-90839), năm 2011, tàu ông Tý đi 4 chuyến nhưng không nhận được sự hỗ trợ chuyến nào, năm 2012 chỉ nhận ¾ chuyến; ông Nguyễn Văn Thịnh (chủ tàu QNa-91405), năm 2011 mặc dù cả 4 chuyến đi đều có giấy tờ xác nhận đầy đủ của trạm Biên phòng cửa biển về thời gian đi và Hải quân quản lý đảo tại tọa độ đánh bắt nhưng cũng chỉ nhận được hỗ trợ về dầu 2 chuyến mà không biết lý do vì chỉ được có thế!

Theo kiến nghị của nhiều ngư dân, điều rất khó hiểu là nếu có sự nhầm lẫn, sai sót ngày giờ khi nhắn tin tọa độ và thời gian ghi nhầm tại hồ sơ làm thủ tục nhận hỗ trợ dầu thì Chi cục bảo vệ nguồn lợi thủy sản (CCBVNLTS) tỉnh Quảng Nam nên cho bà con nhận lại hồ sơ về điều chỉnh, sửa lại cho khớp. Thực tế thì hoàn toàn không có chuyện đó, ngư dân chỉ được cán bộ CCBVNLTS tỉnh Quảng Nam nói: “Thời gian ghi trong hồ sơ không khớp với thời gian nhắn tin nên không được hỗ trợ”.

Đi cùng bức xúc trên, theo các ngư dân, do hồ sơ không được trả lại để sửa đổi cho trùng khớp với thời gian đã nhắn tin cho nên ngư dân không được hỗ trợ tiền dầu. Từ đó có sự nghi ngờ giữa bạn đi biển (lao động làm thuê cho chủ tàu) với chủ tàu. Vì bạn đi tàu cho rằng, chủ tàu có nhận hỗ trợ dầu nhưng không chia cho họ. Vì thế, đã không ít chủ tàu thiếu lao động. Đây là một thực tế tại Tam Giang thời gian qua làm cho nhiều chủ tàu hết sức lo lắng.

Trả lời câu hỏi của chúng tôi: Tại sao bà con không phản ánh những bức xúc, lo lắng của mình đến chính quyền địa phương và ngành chức năng ? một ngư dân bộc bạch: Chú ơi, có chứ sao không? nhưng nói hoài, phản ánh hoài mà đến giờ vẫn có khác đâu! Kể cả khi báo chí về đây, bà con cũng gửi gắm nhiều lắm nhưng cuối cùng cũng thế thôi, chỉ khổ cho những ai phản ánh nhiều thì bị hành khi xin các giấy tờ, thủ tục liên quan.

Và giải thích của ngành chức năng

Rời Tam Giang, chúng tôi không hiểu vì sao một chính sách lớn của Nhà nước về hỗ trợ dầu cho ngư dân theo Quyết định 48 của Chính phủ, được các địa phương trong cả nước thực hiện và được đánh giá là thiết thực, hiệu quả thì tại xã Tam Giang, nhiều ngư dân bức xúc đến thế ?

Những điều trăn trở trên của chúng tôi cũng đã được ông Trần Quang Kiến - Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ nguồn lợi thủy sản (CCBVNLTS) tỉnh Quảng Nam trả lời. Theo ông Kiến, các chính sách hỗ trợ ngư dân, trong đó có chính sách hỗ trợ dầu luôn được lãnh đạo tỉnh và ngành chức năng quan tâm, thực hiện đúng quy định. Tuy nhiên, trong năm đầu tiên thực hiện (năm 2011), thời gian thực tế để triển khai chính sách này đến ngư dân là không nhiều. Cụ thể, kể từ khi Thông tư liên tịch số 11/2011/TTLT-BNN-BQP-BTC giữa ba Bộ: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Quốc phòng, Tài chính về hướng dẫn thực hiện Quyết định 48 có hiệu lực thi hành thì đến cuối tháng 5/2011, UBND tỉnh Quảng Nam mới có Quyết định quy định về một số chính sách khuyến khích, hỗ trợ có liên quan theo Quyết định 48 của Thủ tướng Chính phủ; trong khi đó, đến tháng 11 là thời điểm kết thúc ngày mùa đối với nghề đánh bắt xa bờ. Điều này có nghĩa là việc thực hiện chính sách hỗ trợ dầu cho ngư dân tại Quảng Nam trong năm 2011 chỉ có 5 tháng.

Trong 5 tháng này, ngành chức năng phải tập trung chạy đua với “hàng núi” công việc, từ hội nghị phổ biến các quy định, hướng dẫn xây dựng hồ sơ, điều tra thống kê tàu thuyền đủ điều kiện đánh bắt xa bờ để đề nghị UBND tỉnh phê duyệt (làm cơ sở để hỗ trợ dầu sau này) theo quy định của Quyết định 48…, trong khi đây cũng là thời điểm mà ngư dân đang vào mùa nên thường xuyên vắng nhà, khó tiếp cận để thông tin cho ngư dân nắm bắt. Từ đó, bà con không nắm rõ các quy định, điều kiện để được hỗ trợ, cách thức xây dựng hồ sơ đề nghị hỗ trợ.

Mặt khác, việc triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ cho ngư dân theo Quyết định 48 lại được yêu cầu đảm bảo theo chế độ mật, có nhiều vấn đề nhạy cảm, dễ bị trục lợi, văn bản hướng dẫn thiếu kịp thời. Ngoài ra, đồng thời với việc xác nhận vị trí hoạt động ở vùng biển xa đối với tàu cá gặp khó khăn, chưa thực hiện được nhiều, do phần lớn tàu cá xa bờ của tỉnh Quảng Nam hoạt động chủ yếu ở ngư trường Hoàng Sa, ở đó chưa thực hiện được việc xác nhận cho ngư dân.

Một vấn đề khác cũng ảnh hưởng rất lớn liên quan đến thực hiện chính sách hỗ trợ cho ngư dân là việc tổ chức lắp đặt hệ thống thông tin liên lạc HF tích hợp định vị vệ tinh phục vụ cho việc nhắn tin báo cáo vị trí tàu còn nhiều lúng túng do chưa được Tổng cục Thủy sản, Bộ NN&PTNT hướng dẫn, tư vấn nên khi lắp đặt thiếu sự đồng bộ, chưa tương thích giữa trạm ở bờ và tàu.

Từ những khó khăn trên, đặc biệt là ngư dân chưa nắm vững các quy định, quy trình của thủ tục nên dẫn đến nhiều sai sót về hồ sơ đề nghị nhận hỗ trợ dầu. Tuy nhiên, từ năm 2012 trở đi tới nay, rút kinh nghiệm từ những sai sót đã mắc phải, đặc biệt là được ngành chức năng và địa phương quan tâm tư vấn, hỗ trợ thông tin, quy trình thực hiện các thủ tục có liên quan nên số ngư dân được hỗ trợ dầu đã tăng lên đáng kể.

Theo báo cáo của CCBVNLTS tỉnh Quảng Nam, năm 2011 Hội đồng xét duyệt hồ sơ hỗ trợ dầu cho ngư dân tỉnh Quảng Nam nhận 136 hồ sơ đề nghị hỗ trợ dầu của ngư dân, trong đó có 43 hồ sơ đảm bảo đủ điều kiện để nhận hỗ trợ, với tổng số tiền 2 tỷ 527 triệu đồng (còn 93 hồ sơ làm sai thủ tục không được hỗ trợ); năm 2012 nhận 536 hồ sơ, trong đó có 435 hồ sơ đủ điều kiện nhận hỗ trợ, với tổng số tiền hỗ trợ 24 tỷ 153 triệu đồng (còn 101 hồ sơ sai quy định không được hỗ trợ).

Nói về các sai sót thường gặp của ngư dân khi làm thủ tục nhận hỗ trợ dầu, ông Trần Quang Kiến cho biết: Theo quy định, để được nhận hỗ trợ dầu, hồ sơ của ngư dân phải không bị tẩy xóa, sửa chữa tại những điểm quan trọng như ngày tháng xác nhận, sổ đăng ký và tên chủ tàu; giấy xác nhận tàu cá hoạt động tại các vùng biển xa không đúng, không theo mẫu, không có nội dung xác nhận, không có tin nhắn báo cáo vị trí tàu tại vùng biển xa; không nộp hoặc nộp Sổ nhật ký khai thác không đúng với thời gian quy định; không có sự phù hợp giữa các thủ tục hồ sơ (tọa độ tàu theo Sổ nhật ký khai thác không phù hợp với các thủ tục hồ sơ khác như: Giấy xác nhận hoạt động tại vùng biển xa, Sổ danh bạ tàu cá…); tàu cá chưa đăng ký và được phê duyệt vào danh sách tàu cá đủ điều kiện hoạt động tại vùng biển xa; một số hồ sơ đã hưởng chế độ nhận hỗ trợ dầu đủ 4 chuyến trong năm.

Ngoài các vấn đề kể trên, ông Trần Quang Kiến cũng chia sẻ, việc xét duyệt hồ sơ nhận hỗ trợ dầu cho ngư dân hoàn toàn không do CCBVNLTS quyết định mà có một Hội đồng xét duyệt gồm 12 thành viên; trong đó CCBVNLTS được giao là đầu mối chủ trì, phối hợp cùng một số ngành như: Sở Tài chính, Bộ đội Biên phòng, các địa phương có ngư dân đề nghị nhận hỗ trợ dầu… Hội đồng này căn cứ các quy định của Nhà nước để xét duyệt hồ sơ. Sau xét duyệt, hồ sơ còn được lực lượng Hải quân (nơi quản lý khu vực mà ngư dân đã đánh bắt) xác nhận là có đánh bắt tại tọa độ đã ghi trong hồ sơ. Trên cơ sở đảm bảo các quy định vừa kể, hồ sơ mới được thông qua để giải ngân kinh phí hỗ trợ dầu.

“Riêng đối với các hồ sơ làm sai quy định không được nhận hỗ trợ, Hội đồng xét duyệt có văn bản giải thích cụ thể từng trường hợp và gửi về xã, phường nơi ngư dân sinh sống để thông báo cho ngư dân biết. Mặt khác, tại CCBVNLTS, chúng tôi còn bố trí phòng tiếp công dân; luôn cử cán bộ tiếp và trả lời các thắc mắc của nhân dân về các chế độ, chính sách có liên quan. Chúng tôi được giao làm nhiệm vụ thực thi các chính sách hỗ trợ của Nhà nước cho nhân dân; và chúng tôi cũng có những quy định riêng về đạo đức công vụ, cái tâm của người cán bộ, vậy làm gì có chuyện trù dập khi nhân dân thắc mắc, phản ánh. Đây có thể là ý kiến của một vài ngư dân lợi dụng chính sách hỗ trợ dầu của Nhà nước để làm hồ sơ khống bị chúng tôi phát hiện từ chối nên nói vậy !”- ông Trần Quang Kiến chia sẻ thêm.

Như vậy, căn cứ vào phản ánh của ngư dân và trả lời của ngành chức năng cho thấy, ngư dân Quảng Nam đã gặp khó khăn trong tiếp cận với chính sách hỗ trợ dầu. Nguyên nhân có nhiều, cả khách quan lẫn chủ quan, tuy nhiên, cơ bản chủ yếu là do ngư dân chưa thực hiện đúng các quy định, quy trình khi làm thủ tục, hồ sơ đề nghị hỗ trợ dầu. Đây là điều đáng tiếc, các cấp chính quyền và ngành chức năng cần có giải pháp giúp đỡ bà con thực hiện đúng các thủ tục, tiếp cận được với các chính sách hỗ trợ./.